Zmiana klimatu bez kontroli

Atlantyk zmierza do niebezpiecznego punktu krytycznego

Z badania na badanie, coraz więcej odkryć dotyczących zmian klimatu wychodzi na jaw - ale czas na działanie powoli się kończy.

(Bild: APA/Getty Images via AFP/GETTY IMAGES/JOE RAEDLE)

Prąd Zatokowy na Atlantyku jest uważany za gwarancję łagodnych warunków pogodowych w Europie, ale teraz prąd oceaniczny grozi załamaniem. W najnowszym badaniu naukowcy mówią o "przerażających" wynikach pomiarów. Może to mieć fatalne konsekwencje dla Europy.

Czołowi klimatolodzy od dawna obawiają się, że zmiany klimatyczne, które nie ustają, będą miały ogromny wpływ na warunki pogodowe w Europie. Jednakże, podczas gdy okresy upałów staną się wyzwaniem w perspektywie średnioterminowej, istnieje zagrożenie dokładnie odwrotnego rozwoju sytuacji w perspektywie długoterminowej.

W szczególności cyrkulacja Oceanu Atlantyckiego zmierza w kierunku punktu krytycznego, co jest "złą wiadomością dla systemu klimatycznego i ludzkości", według holenderskich naukowców w badaniu opublikowanym w renomowanym czasopiśmie Science Advances.

Niszczycielskie konsekwencje
Korzystając z modeli komputerowych i danych z przeszłości, naukowcy opracowali wskaźnik wczesnego ostrzegania przed załamaniem się dużej części Prądu Zatokowego, ogromnego systemu prądów oceanicznych, który jest kluczowym elementem regulującym globalny klimat. Szokująca wiadomość: prądy są już na drodze do tak gwałtownej zmiany, która nie miała miejsca od ponad 10 000 lat - z niszczycielskimi konsekwencjami.

Dokładny czas jest nadal niejasny. "Ale możemy przynajmniej powiedzieć, że zbliżamy się do punktu krytycznego zmian klimatycznych" - powiedział główny autor René van Westen, badacz morski z Uniwersytetu w Utrechcie, cytowany w brytyjskim Guardianie.

Morski przenośnik taśmowymożesię zatrzymać
Prąd Zatokowy to morski przenośnik taśmowy: transportuje ciepłą, bardzo słoną wodę z tropików w kierunku koła podbiegunowego, gdzie woda ochładza się i tonie ze względu na większą gęstość. Na głębokości płynie w kierunku południowym. Prądy oceaniczne transportują ciepło i składniki odżywcze do różnych części świata i odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu stosunkowo łagodnego klimatu w dużych częściach półkuli północnej.

Gdy bieguny topnieją, woda zostaje rozcieńczona zimną słodką wodą, a tym samym osłabiona. Rezultat: po ogromnych falach upałów w przyszłości istnieje zagrożenie zimnym trzaskiem. W niektórych częściach Europy temperatury mogą spaść nawet o 30 stopni Celsjusza w ciągu stulecia. W ciągu zaledwie jednej lub dwóch dekad klimat byłby zupełnie inny: "Nie ma realistycznych środków adaptacyjnych, które mogłyby poradzić sobie z tak szybkimi zmianami temperatury" - alarmują naukowcy.

Świat staje się coraz bardziej niegościnny dla żywych stworzeń
Sytuacja wygląda zupełnie inaczej na półkuli południowej. W wielu regionach globalne ocieplenie może jeszcze bardziej się nasilić, a w regionie Amazonii pory deszczowe i suche mogą zostać odwrócone, poważnie zakłócając ekosystem. To natychmiast doprowadziłoby do kolejnego punktu krytycznego, w którym już osłabione lasy deszczowe byłyby zagrożone raz na zawsze.

Do tego dochodzą już znane skutki, takie jak ogromny wzrost poziomu mórz, ekstremalne zjawiska pogodowe i ogromne wahania temperatury na całym świecie.

Pytanie brzmi teraz, ile czasu może upłynąć, zanim wybuchowy punkt krytyczny zostanie osiągnięty. Dopiero w zeszłym roku brytyjskie biuro meteorologiczne wywołało poruszenie kontrowersyjnym badaniem - ale z podobnymi wynikami. Zgodnie z nimi może to nastąpić już w latach 2025-2095. Pojawiły się jednak poważne wątpliwości co do tych obliczeń.

"To trochę przerażające"
"Zmierzamy w tym kierunku. To trochę przerażające" - powiedział van Westen, odnosząc się do danych, które mają nie tylko charakter teoretyczny, ale są oparte na wynikach pomiarów lodu. "Musimy traktować zmiany klimatu znacznie poważniej" - ostrzega. Jak byłoby to możliwe? Poprzez drastyczne ograniczenie emisji CO2 - ale ludzkość jest jeszcze daleka od osiągnięcia tego celu.